Lavas kweken is iets wat iedere liefhebber van kruidige gerechten in de vingers zou moeten krijgen. Deze plant, die ook wel maggikruid wordt genoemd, heeft een krachtige geur en smaak die doet denken aan bouillon. Maar het fijne aan lavas is dat je het niet hoeft te kopen in kleine bakjes uit de supermarkt. Je kunt het gewoon zelf kweken, in je tuin of zelfs in een flinke pot. En als je het goed aanpakt, heb je er jarenlang plezier van.
Wie eenmaal een volwassen lavasplant in de tuin heeft staan, weet hoe gul deze plant kan zijn. Hij groeit krachtig, komt elk voorjaar terug en levert een overvloed aan geurige bladeren die je door soepen, sauzen, stoofpotten of gewoon door de aardappelen kunt mengen. Bovendien is het een robuust kruid, dat niet veel verzorging nodig heeft als het eenmaal goed geworteld is. Maar om daar te komen, is een beetje aandacht in het begin wel belangrijk.
In dit artikel neem ik je stap voor stap mee in het proces. Van het voorbereiden van de grond tot aan het oogsten en zelfs vermeerderen. En tussendoor deel ik ook tips over combinatieteelt, want lavas voelt zich in gezelschap van bepaalde groenten en kruiden extra goed op z’n plek.
Hoe lavas kweken?
Lavas kun je op twee manieren kweken: uit zaad of door jonge planten te kopen en uit te planten. Het is een vaste plant die tot wel twee meter hoog kan worden, dus geef hem de ruimte. Kweek je in een pot? Kies dan voor een diepe en brede pot, want lavas maakt flinke wortels. Hij houdt van voedzame, goed doorlatende grond en staat graag in de volle zon of halfschaduw.
Stap 1, de grond voorbereiden
Voordat je begint met zaaien of planten, is een goede voorbereiding van de grond essentieel. Lavas houdt van voedzame aarde met voldoende structuur, en dat begint bij het omspitten van de plek waar je hem wilt zetten. Zorg dat je diep spit, minstens twee flinke spades diep, want de wortels willen ruimte om zich te ontwikkelen. Verwijder daarbij meteen onkruid, stenen en oude wortelresten.
Vervolgens kun je de bodem verrijken met compost. Een flinke hoeveelheid goed verteerde compost of oude stalmest geeft de jonge plantjes een sterke start. Vermijd verse mest; dat is vaak te scherp. Werk de compost goed door de bovenlaag van de grond, zodat de voedingsstoffen gelijkmatig verdeeld zijn.
Let ook op de waterhuishouding. Lavas houdt niet van natte voeten, dus een te natte plek in de tuin is ongeschikt. Zit je met een zware kleigrond? Meng dan wat grof zand of fijne lavasteentjes door de grond. Zo zorg je voor betere afwatering en luchtigheid in de bodem.
De zuurgraad van de bodem mag neutraal tot licht kalkrijk zijn. Als je weet dat je tuingrond aan de zure kant is, strooi dan een klein beetje tuin- of landbouwkalk. Dat geeft de plant meer kracht om uit te lopen in het voorjaar.
Tot slot is het slim om het toekomstige lavasbedje even met rust te laten na het voorbereiden. Laat de grond een week of twee rusten voordat je daadwerkelijk zaait of plant. Zo kunnen micro-organismen zich herstellen, en krijgt de bodem een natuurlijk evenwicht.
Stap 2, voordelen van combinatieteelt
Lavas is niet alleen een smaakmaker, hij is ook een goede buur in de moestuin. Door combinatieteelt toe te passen, dus lavas in de buurt van andere gewassen te zetten, kun je plagen verminderen, de bodem gezond houden en zelfs de groei van andere planten bevorderen.
Een van de grootste voordelen van lavas is dat hij met zijn sterke geur insecten op afstand houdt. Vooral bladluizen en wortelvliegjes blijven liever uit de buurt. Zet je hem naast prei of wortelen, dan heb je vaak minder last van deze beestjes. En dat scheelt weer gedoe met natuurlijke of chemische bestrijdingsmiddelen.
Goede combinaties zijn ook tomaten, selderij, en boerenkool. De geurige oliën van lavas zouden de weerstand van deze planten versterken. Bovendien groeit lavas hoog en luchtig, waardoor hij niet snel licht wegneemt van zijn buren. Zijn diepe wortels concurreren ook niet snel met oppervlakkig wortelende gewassen zoals sla of spinazie.
Zet lavas liever niet naast andere sterk geurige planten zoals munt of venkel. Die kunnen elkaars geur en werking verstoren. Houd ook wat afstand van komkommers en bonen. Die lijken het niet goed te doen met lavas als buur.
Door slim te combineren zorg je voor een gezonde tuin met minder ziekten, betere opbrengst en meer biodiversiteit. Lavas draagt daar z’n steentje aan bij, een krachtige bondgenoot in je groene wereldje.
Stap 3, Lavas zaaien of planten
Lavas zaaien doe je het best in het voorjaar, vanaf eind maart tot begin mei. Gebruik verse zaden, want lavaszaad verliest snel zijn kiemkracht. Zaai het zaad op een zaaibed in de volle grond, ongeveer één centimeter diep. Houd tussen de rijtjes zo’n dertig centimeter afstand. Bedek licht met aarde en geef voorzichtig water.
Het kiemen van lavas duurt even: reken op twee tot drie weken, soms langer. Houd de grond in die periode vochtig maar niet drijfnat. Wees geduldig. Eenmaal boven de grond groeien de jonge plantjes eerst langzaam, maar dan komt de vaart erin.
Wil je sneller resultaat? Dan kun je jonge lavasplanten kopen bij het tuincentrum en die direct in de volle grond zetten. Doe dit in het voorjaar of vroege zomer. Geef ze na het planten meteen een flinke gietbeurt.
Lavas groeit ook goed in een ruime pot, zolang die maar diep genoeg is. Gebruik een pot van minstens dertig centimeter diep, met een gat onderin. Vul met voedzame potgrond, eventueel gemengd met wat compost. Zet de pot op een lichte plek, uit de volle middagzon. In de winter kun je hem koel en licht binnen overwinteren.
Stap 4, De zorg tijdens de groei
Lavas is geen veeleisende plant, maar een beetje aandacht doet wonderen. Zorg dat de plant voldoende water krijgt, vooral in droge periodes. Geef liever één keer per week veel water dan elke dag een beetje. Zo stimuleer je diepe wortelgroei.
Voeding geven hoeft niet vaak, maar wel regelmatig. In het voorjaar kun je wat compost rond de voet van de plant leggen. Dat werkt als een trage meststof. Tijdens het groeiseizoen kun je eventueel bijvoeden met een biologische vloeibare mest, zoals brandnetelgier of compostthee.
Verwijder regelmatig geel geworden bladeren en dode stengels. Zo houd je de plant gezond en voorkom je schimmels. Lavas heeft de neiging flink de hoogte in te schieten. Knip dan gerust de top eruit; dat stimuleert vertakking en maakt de plant voller.
Let ook op slakken in het voorjaar. Jonge lavasplantjes zijn gevoelig voor vraat. Strooi eventueel wat biologische slakkenkorrels of leg een ring van fijngemaakte eierschalen rond de plant.
Bij warm en droog weer kan lavas wat slap gaan hangen. Geef dan ’s avonds water, nooit midden op de dag. Zo voorkom je dat de bladeren verbranden in de zon.
Stap 5, Lavas oogsten
Lavas kun je al oogsten zodra de plant flink blad heeft ontwikkeld, meestal vanaf mei of juni. Knip de stengels bij voorkeur in de ochtend, dan zijn de geur en smaak het sterkst. Gebruik een schaar of scherp mes, en neem altijd alleen de bovenste jonge delen. Zo blijft de plant doorgroeien.
Je kunt lavas meerdere keren per seizoen oogsten. Laat altijd wat bladeren staan, zodat de plant voldoende energie behoudt om te herstellen. In de nazomer kun je eventueel een flinke oogst nemen om te drogen of in te vriezen.
Oudere stengels worden taai en minder lekker. Die kun je nog wel gebruiken voor bouillon, maar zijn minder geschikt om rauw of vers te gebruiken. Pluk dus regelmatig en jong, dat is het lekkerst.
De bloei van de plant kun je het best voorkomen, tenzij je zaad wilt winnen. Bloei kost veel energie en maakt het blad bitterder. Knip de bloemknoppen eruit zodra je ze ziet verschijnen.
Aan het eind van het seizoen, als de plant begint af te sterven, kun je de rest van het loof afknippen. Dat helpt de plant om de winter goed door te komen en in het voorjaar weer krachtig terug te keren.
Stap 6, Vermeerderen
Wil je meer lavasplanten? Dan is vermeerderen door scheuren een uitstekende methode. Doe dit in het vroege voorjaar of najaar, als de plant niet volop in groei is. Graaf de plant voorzichtig op en deel de wortelkluit met een scherp mes of een spade.
Zorg dat elk deel minstens één stevige wortel en een aantal scheuten heeft. Plant de delen direct opnieuw in goed voorbereide grond. Geef ze flink water en houd de eerste weken de grond licht vochtig. De meeste delen slaan prima aan.
Je kunt ook stekken nemen van jonge scheuten, maar dit lukt niet altijd. Wortelstekken nemen is een alternatief, waarbij je een stukje wortel met groeiknoppen plant. Deze methode is iets lastiger, maar wel mogelijk.
Vermeerderen uit zaad kan natuurlijk ook. Oogst in de nazomer de gedroogde bloemschermen, haal het zaad eruit en bewaar het koel en donker tot het voorjaar. Maar weet wel: lavaszaad verliest snel kiemkracht, dus zaai zo snel mogelijk.
Door te vermeerderen houd je altijd nieuwe planten achter de hand en kun je ook buren of vrienden blij maken met een kruid dat echt iets toevoegt aan de tuin én de keuken.
Hoe lavas bewaren
Lavas bewaren kan op verschillende manieren, afhankelijk van hoe je het wilt gebruiken. Vers gebruik is natuurlijk het lekkerst, maar wil je ook in de winter genieten van lavas, dan is invriezen of drogen een prima optie.
Invriezen werkt simpel. Was de bladeren, dep ze droog, hak grof en vries ze in porties in. Gebruik bij voorkeur een ijsblokjesvorm met wat water of olie. Zo kun je per portie ontdooien en direct in je gerecht gebruiken.
Drogen is ook een goede methode, maar het kost wat meer tijd. Hang de stengels ondersteboven op een droge, luchtige plek uit de zon. Als de blaadjes kruimelig worden, kun je ze verkruimelen en luchtdicht bewaren in een glazen pot.
Gedroogde lavas kun je ongeveer zes tot negen maanden bewaren, mits goed afgesloten en op een donkere, droge plek. De smaak vervaagt na verloop van tijd, dus gebruik je voorraad binnen het jaar. Ingevroren lavas blijft tot een jaar goed in de diepvries, mits goed verpakt.
Conclusie
Lavas kweken is een heerlijke bezigheid voor iedereen die van koken én tuinieren houdt. Je leert niet alleen een kruid kennen dat jarenlang meegaat en weinig eisen stelt, maar je ontdekt ook hoe waardevol deze plant is in combinatieteelt, als smaakmaker, én als tuinvriend. Met wat zorg, een goede start en een paar slimme tips heb je binnen een jaar een volwassen plant die je keuken blijft verrijken.
Laat me weten als je ook vijf creatieve toepassingen van lavas in de keuken wilt of extra tips over combinatieteelt in jouw specifieke tuin.
