Tijm kweken, een kruid dat je tuin of balkon niet alleen heerlijk laat geuren, maar ook heel bruikbaar is in de keuken. Of je nu een stoofpot maakt, een kruidige marinade wilt samenstellen of gewoon wat smaak aan je groenten wilt geven: tijm komt altijd van pas. Het leuke is dat je tijm heel goed zelf kunt kweken, en dat hoeft helemaal niet ingewikkeld te zijn. Zelfs als je weinig ruimte hebt of geen tuin, kun je met een paar eenvoudige stappen al snel genieten van je eigen gekweekte takjes tijm.
Tijm groeit langzaam maar gestaag en vraagt niet veel onderhoud, zolang je een paar basisregels volgt. Het is een kruid dat van warmte en zon houdt, maar ook goed bestand is tegen droogte. Daarom zie je het in het wild ook vaak op droge hellingen of tussen stenen groeien. In deze handleiding neem ik je stap voor stap mee in het proces: van grond voorbereiden tot oogsten en bewaren. Je kunt deze gids gebruiken als je vanaf zaadjes wilt starten, maar ook als je liever begint met jonge plantjes uit het tuincentrum.
Hoe tijm kweken?
Tijm kweken kan op verschillende manieren, afhankelijk van hoeveel tijd en ruimte je hebt. In deze handleiding leer je hoe je tijm succesvol kunt zaaien of planten, verzorgen tijdens de groei en oogsten. Ook vertel ik je met welke andere planten tijm goed samengaat, en hoe je het kruid kunt vermeerderen en bewaren. Zo kun je het hele jaar door genieten van je eigen gekweekte tijm.
Stap 1, de grond voorbereiden
Tijm houdt van lichte, goed doorlatende grond. Een zandige of stenige bodem met een neutrale tot licht alkalische pH is ideaal. Als je zware kleigrond in je tuin hebt, meng dan wat grof zand, grind of fijne steentjes door de aarde om die luchtiger te maken. Goede afwatering is belangrijk, want tijm houdt niet van natte voeten. Een verhoogd bed of planten in een pot kan ook een oplossing zijn bij zware grond.
Voordat je gaat zaaien of planten, is het slim om de grond goed los te maken. Gebruik een hark of een kleine handvork om de bovenste twintig centimeter om te woelen. Verwijder wortelresten en stenen en maak het oppervlak mooi egaal. Voeg eventueel wat kalk toe als de bodem erg zuur is, dat kun je testen met een eenvoudige pH-test uit het tuincentrum.
Gebruik geen verse mest of te veel compost, want tijm groeit het beste in schrale grond. Te voedzame grond zorgt voor een weelderige plant die minder smaakvol is. In dit geval geldt: hoe armer de grond, hoe sterker het aroma. Als je compost wilt gebruiken, kies dan voor goed verteerde compost en gebruik het heel spaarzaam.
Zorg ervoor dat de plek zonnig is. Tijm heeft minstens zes uur zon per dag nodig om goed te groeien. Kies dus een open, warme plek uit, bij voorkeur op het zuiden of zuidwesten. Ook op een balkon is een zonnige hoek perfect, zolang de grond niet te vochtig blijft.
Stap 2, voordelen van combinatieteelt
Combinatieteelt is het samen kweken van planten die elkaar versterken. Tijm is een uitstekende buur in de moestuin: het houdt bepaalde plagen op afstand en kan helpen bij het verbeteren van de smaak en gezondheid van andere gewassen. Dankzij zijn sterke geur schrikt tijm bijvoorbeeld bladluizen en koolvliegen af. Daardoor is het een goede bondgenoot voor groenten die daar gevoelig voor zijn.
Tijm doet het goed naast wortelen, prei, tomaten en koolsoorten. Bij wortelen helpt tijm om de wortelvlieg te weren, terwijl prei baat heeft bij de geurige bescherming tegen trips. Tomaten krijgen gezelschap van een kruid dat weinig ruimte inneemt, maar wel bijdraagt aan een gezonde plantomgeving. En bij kolen helpt tijm om koolwitjes te ontmoedigen.
Ook naast andere kruiden is tijm een fijne partner. Rozemarijn, salie en lavendel groeien graag onder vergelijkbare omstandigheden: zonnig en droog. Ze versterken elkaar niet per se qua opbrengst, maar zijn alle drie weinig veeleisend en vormen samen een geurige en aantrekkelijke kruidenhoek.
Let op dat je tijm niet plant naast vochtminnende kruiden zoals peterselie, basilicum of bieslook. Die houden van rijkere, vochtigere grond en groeien minder goed in dezelfde omstandigheden. Combinatieteelt werkt alleen goed als alle planten dezelfde eisen stellen aan bodem en water.
Stap 3, Tijm zaaien of planten
Tijm kun je zaaien vanaf eind maart tot begin juni, zodra de kans op nachtvorst voorbij is. Gebruik fijne zaden en zaai ze oppervlakkig, want tijmzaad heeft licht nodig om te kiemen. Druk de zaden licht aan met een plankje of je hand, maar dek ze niet af met aarde. Houd de bovenlaag vochtig totdat de eerste kiemblaadjes verschijnen, meestal na 10 tot 20 dagen.
Het opkweken van tijm uit zaad vereist wat geduld. De plantjes groeien langzaam en zijn kwetsbaar in het begin. Daarom kiezen veel mensen ervoor om jonge plantjes te kopen in het tuincentrum. Die kun je vanaf mei uitplanten in de volle grond of in potten. Zorg dat er minstens twintig centimeter ruimte tussen elke plant zit.
Tijm groeit uitstekend in potten en bakken, wat ideaal is als je weinig ruimte hebt. Zelfs op de vensterbank in de keuken kun je tijm houden, zolang er maar voldoende zonlicht is. Gebruik een pot met een gat onderin en een laagje hydrokorrels of steentjes voor de drainage. Geef pas water als de bovenlaag droog aanvoelt.
Stap 4, De zorg tijdens de groei
Tijm is een droogteminnende plant en heeft dus geen constante watergift nodig. Geef pas water als de bovenlaag van de grond droog is. Te natte grond leidt snel tot wortelrot, zeker bij potten zonder goede afwatering. In de volle grond is regenwater vaak voldoende, behalve bij langdurige droogte.
Tijdens de groei heeft tijm nauwelijks extra voeding nodig. Overbemesting leidt tot een slappe groei en een flauwe smaak. Als je toch wat wilt bijvoeden, gebruik dan een biologische meststof met een laag stikstofgehalte, en doe dat maar één keer per groeiseizoen, bij voorkeur in het voorjaar.
Let ook op onkruid rondom je tijmplantjes, vooral in de beginfase. Tijm groeit traag en heeft moeite om te concurreren met snelgroeiende onkruiden. Wieden met de hand en een mulchlaagje van fijn grind of houtsnippers kan helpen om de grond onkruidvrij en goed doorlatend te houden.
Knip regelmatig de toppen van de plant om de groei te stimuleren. Hierdoor wordt de plant bossiger en blijven de onderste delen gezond. Ook voorkomt dit dat de plant snel verhout. Zorg wel dat je altijd wat blad overlaat, zodat de plant zich goed kan herstellen.
Stap 5, Tijm oogsten
Tijm kun je het hele groeiseizoen door oogsten, van mei tot oktober. De beste smaak krijg je vlak voor of tijdens de bloei, meestal rond juni of juli. Dan bevatten de blaadjes de meeste etherische olie. Knip met een scherpe schaar de bovenste vijf tot tien centimeter van de stengels af.
Oogst bij voorkeur in de ochtend, als de dauw is opgedroogd, maar de zon nog niet te fel is. Dan is de concentratie aan geurstoffen op zijn hoogst. Vermijd oogsten tijdens of net na regen, want dan is het kruid waterig en minder krachtig van smaak.
Laat altijd voldoende blad en zijtakjes staan, zodat de plant kan doorgroeien. Als je te diep oogst, krijgt de plant moeite om te herstellen, vooral later in het seizoen. Knip bij verhoute planten alleen jonge, groene toppen, oudere, houtige delen groeien nauwelijks meer bij.
Je kunt tijm vers gebruiken of meteen gaan drogen of invriezen. Spoel de takjes eventueel kort af, maar laat ze daarna goed drogen op een doek. Te nat geoogste tijm is lastig te bewaren en verliest sneller zijn aroma.
Stap 6, Vermeerderen
Tijm kun je gemakkelijk vermeerderen door te stekken, te scheuren of af te leggen. Stekken doe je door in het voorjaar of najaar jonge, niet-houtige takjes van zo’n tien centimeter te knippen. Verwijder de onderste blaadjes en zet ze in vochtige stekgrond. Binnen een paar weken ontwikkelen zich wortels.
Een andere manier is scheuren. Vooral bij oudere planten kun je de wortelkluit voorzichtig in meerdere delen splitsen. Elk deel moet voldoende wortels en een gezond bovengronds deel hebben. Plant ze opnieuw op een zonnige plek en geef goed water tot ze aanslaan.
Afleggen is ook een beproefde methode. Buig een lange tak naar de grond, maak een klein sneetje in de bast en bedek dat stukje met aarde. Zet het vast met een steentje of kram. Na een paar weken heeft het stuk wortels gevormd en kun je het losknippen en elders planten.
Vermeerderen is niet alleen handig om je voorraad tijm uit te breiden, maar ook om oude, verhoute planten te vervangen. Door regelmatig jonge planten te maken, houd je je tijmhoek gezond en productief.
Hoe tijm bewaren
Tijm kun je op verschillende manieren bewaren. Vers gebruik is natuurlijk het lekkerst, maar ook gedroogd of ingevroren blijft het kruid lang bruikbaar. Voor het drogen bind je kleine bosjes tijm samen en hang je ze ondersteboven op een droge, warme plek met goede ventilatie.
Na twee tot drie weken is de tijm droog genoeg om te verkruimelen. Bewaar het in een luchtdichte glazen pot op een donkere plek. Gedroogde tijm blijft ongeveer een jaar goed, al verliest het na zes maanden langzaam aan kracht. Gebruik bij voorkeur kleine potjes om lucht en licht te vermijden.
Invriezen kan ook: leg gewassen en droge takjes op een bakplaat en vries ze los in. Daarna kun je ze overdoen in een goed afsluitbaar bakje of zakje. Zo kun je makkelijk een takje pakken tijdens het koken. In de vriezer blijft tijm tot een jaar goed, al is het aroma iets milder dan vers.
Conclusie
Tijm kweken is een dankbare bezigheid. Met weinig moeite heb je maandenlang toegang tot een kruid dat niet alleen heerlijk smaakt, maar ook je andere planten beschermt en je tuin verrijkt. Of je nu zaait of jonge plantjes gebruikt, tijm voelt zich thuis op een zonnige plek met arme, goed doorlatende grond.
